7359679

Đồng chí Lê Văn Ban, thường gọi là Lê Văn Nội (bí danh: Hải con) sinh năm 1914, quê ở làng Xuân Tường, tổng Xuân Lâm (nay là xã Xuân Tường), huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Cha là ông Lê Ban Học, mẹ là bà Nguyễn Thị Hoa. Họ là những người nông dân cần cù, siêng năng trong lao động, đoàn kết, sống nghĩa tình.

Đồng chí Lê Văn Ban (1914 – 1990)

Sinh ra và lớn lên trên vùng đất có truyền thống yêu nước và cách mạng, lại được chứng kiến nhiều cuộc đấu tranh của nhân dân tại quê hương, Lê Văn Ban đã sớm hình thành tư tưởng yêu nước và tích cực tham gia các hoạt động tại địa phương. Đầu năm 1927, Hội Thanh niên ở Xuân Tường được thành lập. Thời gian này, Lê Văn Ban được giao nhiệm vụ làm công tác giao liên, rải truyền đơn với các bậc tiền bối, đồng thời cùng với nhân dân tham gia đọc sách báo công khai ở đình làng.

Ngày 26/3/1930, đồng chí Tôn Gia Tinh Bí thư Huyện ủy Thanh Chương đã về Xuân Tường chỉ đạo hội nghị, thành lập chi bộ ghép cho các làng Thượng tổng Xuân Lâm. Đây là chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên ở Xuân Tường gồm 10 đồng chí đảng viên do đồng chí Lê Văn Đinh làm Bí thư. Lúc này, các tổ chức quần chúng như: Nông hội đỏ, phụ nữ giải phóng, thanh niên cộng sản Đoàn, hội cứu tế đỏ, lực lượng tự vệ… phát triển mạnh mẽ. Đồng chí Lê Văn Đinh đã kêu gọi các đoàn thể, quần chúng, nông dân đoàn kết đấu tranh. Cậu bé Lê Văn Ban đã theo chân bà con trong làng đấu tranh đòi quyền dân sinh, dân chủ, bãi bỏ các thứ thuế, các tập tục mê tín dị đoan.

Ngày 1/5/1930, thực hiện chủ trương của Huyện ủy, Tổng ủy, Chi bộ làng Xuân Tường đã vận động quần chúng đấu tranh nhân ngày Quốc tế Lao động. Lúc bấy giờ, nhà của đồng chí Lê Văn Ban ở vị trí kín đáo, phía trước là cây cối rậm rạp, phía sau là sông hồ nên thường xuyên tổ chức các cuộc hội họp, nơi in ấn truyền đơn của Đảng. Cha mẹ đồng chí Lê Văn Ban thường xuyên nuôi giấu cán bộ hoạt động cách mạng.

Theo kế hoạch đã đề ra, chàng thanh niên trẻ tuổi Lê Văn Ban cùng nhân dân khắp các tổng tập trung về đình làng nghe diễn thuyết, sau đó cùng nhau đi biểu tình, rải truyền đơn ở một số làng trong tổng để vạch trần tội ác của địch, kêu gọi quần chúng ủng hộ Đảng, ủng hộ cách mạng. Từ đó, tiến tới vận động quần chúng nhân dân đi biểu tình, vừa thị uy, vừa đưa yêu sách đòi quyền lợi cho nhân dân. Sáng sớm hôm sau, truyền đơn rải trắng, cờ búa liềm tung bay trên nóc đình khiến bọn chúng hoang mang.

Tiếp đó, ngày 1/6/1930, được sự vận động của các cơ sở đảng, đồng chí Lê Văn Ban cùng đoàn thanh niên và nhân dân trong làng kéo về huyện lỵ đấu tranh đưa yêu sách đòi:

 - Hoãn thuế đến tháng 10!

- Bỏ lệ tuần canh, bỏ thuê hoa lợi, xóa bỏ thế thân…!

Thực hiện chỉ thị của cấp trên, đồng chí Lê Văn Ban cùng hơn 5000 nông dân, cả phụ nữ và học sinh diễu qua huyện đường, rồi tập trung tại chợ Rộ. Hoảng sợ trước tinh thần đấu tranh mạnh mẽ của quần chúng cách mạng, tên tri huyện Phan Thanh Kỷ sợ hãi, khúm núm, cúi đầu nhận bản yêu sách và hứa sẽ đệ trình lên quan trên giải quyết. Đây là cuộc biểu tình đầu tiên có quy mô lớn, giành được thắng lợi to lớn. Từ đó, cán bộ, đảng viên hăng hái vào công tác xây dựng phát triển cơ sở Đảng, mở rộng các hội quần chúng, xây dựng lực lượng tự vệ lớn mạnh. Trong thôn, ngoài xóm cùng nhau hát những bài ca cách mạng, đọc những bài vè đấu tranh, nghe những buổi diễn thuyết, đọc những bài báo bí mật…

Đêm 31/8/1930, dưới sự chỉ đạo của Tự vệ đỏ xã Xuân Tường, đồng chí Lê Văn Ban cùng lực lượng tự vệ đỏ ở các làng hạ tổng Xuân Lâm, đã đánh đắm phà Rào Gang (nằm giáp giới hai huyện Thanh Chương và Nam Đàn) để cắt đứt liên lạc của địch từ Vinh lên, nhằm mục đích chuẩn bị cho cuộc biểu tình ngày 1/9/1930 của nhân dân Thanh Chương. Lê Văn Ban cùng tự vệ cầm vũ khí đi kèm hai bên. Dứt tiếng hô khẩu hiệu, họ lại hát những bài ca cách mạng. Cờ đỏ búa liềm san sát trên các đường làng, dọc ven sông.

Sau cuộc biểu tình ngày 1/9/1930, các làng thuộc xã Xuân Tường đã hình thành nên các “Xã bộ nông”, thực chất đó là chính quyền Xô Viết. Dưới sự lãnh đạo của chi bộ, đồng chí Lê Văn Ban cùng nhân dân tiến hành tịch thu ruộng đất công, tiền lúa công chia cho dân cày. Kết quả tịch thu được 140 mẫu ruộng, 125 tạ lúa công, 1950 quan tiền công quỹ, đồng thời bãi bỏ các thứ thuế vô lý, các tập tục lạc hậu cũng được xóa dần.

Bước sang năm 1931, Thanh Chương xảy ra nạn đói rất lớn, trước tình hình đó, Huyện ủy chủ trương tịch thu và vay lúa của địa chủ để cứu đói cho nhân dân. Lúc bấy giờ, đồng chí Lê Văn Ban cùng các đảng viên ở các chi bộ bám sát nhân dân, lãnh đạo đấu tranh với khẩu hiệu: Treo cờ đỏ, bỏ cờ vàng, xé thẻ quy thuận, chống khủng bố trắng, bọn chúng treo cờ vàng trên nóc đình, chùa nhưng được nhân dân bí mật hạ xuống. Từ mờ sáng, quần chúng cách mạng đã kéo về bao vây, phá kho thóc tịch thu được 140 tạ thóc chia cho dân nghèo. Tháng 11/1931, đồng chí Lê Văn Ban vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Từ năm 1936 đến năm 1938 là giai đoạn củng cố lại chính quyền, đồng chí Lê Văn Ban được chi bộ giao nhiệm vụ tập trung phát triển các hội, phường và đã thu hút hàng ngàn quần chúng tham gia ở làng Xuân Tường.

Tháng 1/1940, thực hiện nghị quyết của Trung ương Đảng, Tỉnh ủy Nghệ An được thành lập. Đồng chí Lê Văn Ban được cử làm Bí thư Ban chấp hành Huyện ủy.

Đêm 20/1/1941, đồng chí Lê Văn Ban đã tổ chức mít tinh với khoảng 100 người, tập trung về cồn Đồng Ba để nghe đồng chí Trần Văn Quang (Tỉnh ủy viên Nghệ An) báo cáo tình hình thế giới và trong nước, kêu gọi nhân dân đoàn kết đấu tranh, sẵn sàng tiêu diệt đế quốc Pháp và phát xít Nhật. Trong cuộc biểu tình lần này, đồng chí Lê Văn Ban bị bắt và giải về giam tại Nhà lao Vinh, sau đó chuyển vào nhà lao Buôn Ma Thuột. Trong thời gian giam giữ, chúng đã dùng mọi thủ đoạn tra tấn dã man để khai thác tài liệu bí mật của Đảng nhưng tất cả đều thất bại trước thái độ kiên cường, bất khuất của đồng chí. Không thể khuất phục được người chiến sỹ cộng sản kiên trung, chúng lại đổi từ hình thức tra tấn sang dụ giỗ nhưng đồng chí Lê Văn Ban vẫn không hề khai báo nửa lời. Thay vào đó, để chống lại chính sách tra tấn dã man và chế độ ăn uống kham khổ tại Nhà lao Buôn Ma Thuột, đồng chí Lê Văn Ban đã cùng anh em tù chính trị biến nhà tù thành trường học cách mạng, đấu tranh chống lại ách cai tù khắc nghiệt bằng nhiều hình thức như: Tuyệt thực, hô khẩu hiệu, reo hò, buộc thực dân Pháp phải nhượng bộ.

Cuối năm 1942, đồng chí Lê Văn Ban được thả tự do, ông đã nhanh chóng liên lạc với các chính trị phạm, các đồng chí trong Nông hội đỏ để tìm cách gây dựng lại cơ sở cách mạng.

Bước sang cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đồng chí Lê Văn Ban trở thành thành viên tích cực của Mặt trận Việt Minh. Tháng 7/1947, thực hiện chủ trương của cấp trên, xã Xuân Sơn và xã Xuân Tường hợp nhất thành xã Mai Lâm. Chi bộ cũng hợp nhất lấy tên là chi bộ Mai Lâm. Trong giai đoạn này, chi bộ tiến hành 4 kỳ đại hội. Trong đó, đồng chí Lê Văn Ban làm Bí thư  từ 1949-1950.

Với vai trò là Bí thư Chi bộ, đồng chí Lê Văn Ban đã tích cực vận động thanh niên và quần chúng hăng hái xung phong lên đường nhập ngũ với tinh thần: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua…”, vận động nhân dân hăng hái lao động sản xuất, thực hành tiết kiệm; các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao kháng chiến diễn ra sôi nổi; hoạt động chăm sóc sức khỏe ban đầu được chú trọng….Những thắng lợi trên đã tạo điều kiện cho quân, dân xã Xuân Tường cùng đồng bào cả nước tích cực tham gia công tác kháng chiến – kiến quốc.

Năm 1965, đồng chí Lê Văn Ban chuyển sang làm Giám đốc nhà máy Đường Sông Lam.

Năm 1990, do tuổi cao sức yếu, đồng chí Lê Văn Ban đã từ trần tại quê nhà

Với 76 năm tuổi đời, 50 năm tuổi Đảng, trải qua bao gian truân, vất vả, nhưng dù ở bất cứ cương vị nào, đồng chí Lê Văn Ban vẫn luôn sẵn sàng xông pha, tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng. Đồng chí đã trọn đời phấn đấu, cống hiến cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và Nhân dân ta.

Ghi nhận những đóng góp to lớn của mình trong phong trào giải phóng dân tộc, đồng chí Lê Văn Ban đã được Đảng, Nhà nước trao quyết định lão thành cách mạng; Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng.

Đồng chí Lê Văn Ban là một người cộng sản kiên trung, một người con tiêu biểu của quê hương Thanh Chương. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Lê Văn Ban là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ học tập và noi theo./.

                                                             ThS.Hồ Thị Hải Liễu

Phòng Sưu tầm – Kiểm kê – Bảo quản

Tài liệu tham khảo:  

- Lịch sử Đảng bộ huyện Thanh Chương (1930-1975), Nxb Chính trị Quốc gia, 2005.

- Lịch sử Đảng bộ xã Xuân Tường (1969-2015), NXB Lao Động, 2020.

- Tư liệu do gia đình đồng chí Lê Văn Khoa cung cấp

- Hồ sơ tù lưu tại Bảo tàng Xô viết Nghệ Tĩnh.