7492578

Đồng chí Trịnh Thuyết (1901- 1979), người con ưu tú của mảnh đất Đại Đồng, Nghệ An là một trong những tấm gương tiêu biểu trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930-1931). 

Đồng chí Trịnh Thuyết

Sau khi Ban Chấp hành lâm thời Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam huyện Thanh Chương ra đời (20/3/1930), các đồng chí đảng viên đã về các làng, xã để xúc tiến việc phát triển tổ chức. Đồng chí Trịnh Thuyết được kết nạp Đảng, làm Tổ trưởng tổ đảng làng Thanh Bang. Ngày 21/7/1930, đồng chí vừa là Bí thư Chi bộ Phong Sơn, vừa trực tiếp tham gia đội Xích vệ địa phương.

 Nhằm chuẩn bị tốt lực lượng cho phong trào đấu tranh, đồng chí Trịnh Thuyết đã xúc tiến đẩy mạnh công tác tuyên truyền. Đồng chí thường đóng giả làm thầy thuốc Bắc để dễ bề hoạt động.

Thượng tá Trịnh Xuân Hậu, nguyên Trưởng phòng Trưng bày, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, con trai đồng chí Trịnh Thuyết cho biết: “Nhà bố tôi nằm ở vị trí kín đáo, do đó đây là địa điểm hội họp thường xuyên của chi bộ Phong Sơn. Để tránh sự rình mò của mật thám tay sai, mẹ tôi là bà Phan Thị Tâm đã bày ra bàn đĩa trầu, bình vôi và ấm chè xanh để ngụy trang các buổi họp bàn thành những cuộc tán gẫu uống nước chè, một nét văn hóa đặc trưng của vùng quê Nghệ Tĩnh sau ngày lao động vất vả trên đồng ruộng Bố tôi kể rằng: cụ thường mang cắp nách theo chiếc hộp gỗ hình vuông, phía trên đựng thuốc Bắc, dưới là tài liệu bí mật của Đảng. Trong vai trò đó, bố tôi đã thuận lợi qua mắt được hệ thống mật thám tay sai địa phương, đi đến nhiều nơi, tiếp xúc nhiều người để tiến hành công tác tuyên truyền.

Nhờ hoạt động tích cực của đồng chí Trịnh Thuyết và các đồng chí trong chi bộ, chỉ một thời gian ngắn, các tổ chức quần chúng xã Phong Sơn như: Nông hội, Thanh niên, Phụ nữ đã phát triển lực lượng đến tận các thôn, xóm. Ngoài ra, mỗi thôn đều lập được đội tự vệ với trang bị giáo mác, gậy gộc, có nhiệm vụ bảo vệ các cuộc hội họp, mít tinh.

Trong không khí rạo rực tinh thần đấu tranh của công – nông Nghệ Tĩnh, Huyện ủy Thanh Chương tiếp tục họp bàn và quyết định tổ chức cuộc biểu tình trên quy mô toàn huyện vào ngày 1/9/1930. Đồng chí Trịnh Thuyết còn chỉ đạo chi bộ Phong Sơn nhanh chóng vận động nhân dân toàn xã hưởng ứng và tham gia cuộc biểu tình.

 Đêm 31/8/1930, đồng chí Trịnh Thuyết và Chi bộ Phong Sơn đã hướng dẫn nhân dân tập trung tại điểm chùa Nhường. Sau khi nghe chi bộ diễn thuyết, đồng chí Trịnh Thuyết và các đồng chí đảng viên hướng dẫn đoàn biểu tình xã Phong Sơn di chuyển nhập vào đoàn của tổng Đại Đồng rồi kéo thẳng xuống Rộ. Khí thế đấu tranh của nhân dân Thanh Chương đã khiến chính quyền địch ở huyện và tổng, xã nhanh chóng tan rã. Tri huyện Phan Sỹ Bàng đã phải bỏ triện lại và chạy trốn.

Cuộc biểu tình lịch sử ngày 1/9/1930 của nhân dân Thanh Chương được xem là mốc mở đầu đánh dấu sự ra đời của chính quyền Xô viết Nghệ Tĩnh trong cao trào cách mạng 1930-1931. Nhân dân Phong Sơn dưới sự lãnh đạo của chi bộ Đảng, đứng đầu là đồng chí Trịnh Thuyết đã góp phần mình vào thắng lợi cuộc đấu tranh của nhân dân toàn huyện.

Trước sự phát triển mạnh mẽ của phong trào đấu tranh của toàn tỉnh Nghệ An nói chung, thực dân Pháp và chính quyền phong kiến Nam triều đã thi hành hàng loạt chính sách khủng bố hòng dập tắt phong trào cách mạng nơi đây.

Tháng 10/1930, nhận thấy địa hình Phong Sơn có vị trí thuận lợi, là điểm kết giao giữa huyện Anh Sơn, Yên Thành, Nam Đàn, Nghi Lộc nên Tỉnh ủy Nghệ An đã thống nhất dời cơ quan lên địa bàn xã Phong Sơn. Trong thời gian cơ quan Tỉnh ủy hoạt động tại đây, Chi bộ Đảng Phong Sơn, đồng chí Trịnh Thuyết và nhân dân đã hết lòng bảo vệ, nuôi giấu, đảm bảo an toàn cho các đồng chí Tỉnh ủy viên cũng như các tài liệu bí mật của Đảng.

Thượng tá Trịnh Xuân Hậu chia sẻ: “Nhằm đảm bảo an toàn cho tài liệu, bố tôi tiếp tục cẩn thận cất giấu trong tráp gỗ hình vuông được sơn sơn ta màu đỏ. Đề phòng sự lục soát của mật thám tay sai, bố còn khéo léo cất giấu truyền đơn, tài liệu dưới đáy hộp, bên trên là để các giấy tờ quan trọng của gia đình rồi lợi dụng phong tục tập quán thờ phụng ông bà tổ tiên, cất giấu tráp ở 1 góc bàn thờ gia tiên. Nhờ sự cất giấu linh hoạt đó mà truyền đơn, tài liệu của Đảng đều được giữ an toàn trước các cuộc lục soát bất ngờ của mật thám tay sai”.

Thượng tá Trịnh Xuân Hậu,

Nguyên Trưởng phòng trưng bày, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, con trai đồng chí Trịnh Thuyết

Tuy nhiên sau một thời gian, thực dân Pháp đã chỉ huy toán lính khố xanh kéo về Phong Sơn. Được chỉ điểm đồng chí Trịnh Thuyết là chiến sỹ cộng sản cốt cán tại địa phương, chúng đã cho lính đốt cháy nhà và ra sức lùng sục, bắt giam đồng chí.

Theo hồ sơ mật thám Pháp, ngày 18/01/1932, sau một thời gian giam cầm, tra tấn nhưng không khai thác được thông tin  gì, thực dân Pháp và Tòa án Nam triều tay sai đã kết án đồng chí “9 năm tù khổ sai và 5 năm quản thúc vì hoạt động cách mạng chống chính quyền Pháp - Nam triều”. Trong lao tù, đồng chí Trịnh Thuyết luôn giữ vững khí tiết người cộng sản, biến nhà tù thành trường học để hội họp, tuyên truyền, giác ngộ cách mạng. Ngày 6/10/1933, với những hoạt động cách mạng trong lao tù của mình, đồng chí Trịnh Thuyết tiếp tục bị “Tòa án Nam triều tỉnh Nghệ An kết án tù khổ sai chung thân”.

Tháng 5/1945, đồng chí Trịnh Thuyết được trả tự do, liền bắt liên lạc và họp bàn kế hoạch xây dựng tổ chức Việt Minh địa phương.

Ngày 18/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa xã Phong Sơn được thành lập do đồng chí Trịnh Thuyết làm Trưởng ban, đã lãnh đạo nhân dân Phong Sơn khởi nghĩa giành chính quyền thành công.

Sau cuộc khởi nghĩa, đồng chí Trịnh Thuyết được tổ chức và nhân dân bầu giữ chức Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân Cách mạng lâm thời  (8/1945 - 2/1946). Tháng 3/1946, đồng chí Trịnh Thuyết được bầu là Chủ tịch Uỷ ban Hành chính xã Phong Sơn. Tiếp đó, đồng chí được tín nhiệm bầu giữ chức vụ Chủ tịch xã Thanh Phong. Năm 1949 đến năm 1955, đồng chí được cử làm Trưởng Công an xã Đại Đồng,…

Năm 1961, trong dịp Bác Hồ về thăm quê lần thứ hai, đồng chí Trịnh Thuyết cùng các bậc lão thành cách mạng trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh đã vinh dự được gặp và chụp ảnh chung với Người.

Tham gia cách mạng từ những ngày đầu khi Đảng mới ra đời, đồng chí Trịnh Thuyết từ một thanh niên yêu nước đã trở thành người chiến sỹ cộng sản lớp đầu của xã Thanh Phong nói riêng và huyện Thanh Chương nói chung. Dưới lá cờ của Đảng, đồng chí Trịnh Thuyết, người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi, Bí thư đầu tiên của Chi bộ Phong Sơn đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng giải phòng quê hương, đất nước. Đồng chí đã được Đảng và Nhà nước tôn vinh, trao tặng các danh hiệu cao quý: Huân chương Kháng chiến hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Nhì, Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng,…

Gia đình đồng chí Trịnh Thuyết bàn giao hiện vật cho Bảo tàng Nghệ An - Xô viết Nghệ Tĩnh

Hộp gỗ hiện đang được bảo quản, trưng bày và phát huy giá trị tại phòng trưng bày số 7 của Bảo tàng Nghệ An – Xô Viết Nghệ Tĩnh như minh chứng sống động về một thời kỳ hoạt động cách mạng gian khổ mà đầy oai hùng của đồng chí Trịnh Thuyết nói riêng, cũng như những người chiến sỹ cộng sản kiên cường của quê hương Nghệ Tĩnh nói chung.