6850668

Đồng chí Nguyễn Phong Sắc, tên khai sinh là Nguyễn Đình Sắc, sinh ngày 01/02/1902 trong một gia đình nhà Nho yêu nước tại làng Bạch Mai, ngoại thành Hà Nội – nay là số nhà 152 phố Bạch Mai, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. Thân phụ là cụ Nguyễn Đình Phúc, đã từng tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục; thân mẫu là cụ Thành Thị Tửu. Gia đình cụ vốn là gia đình giàu lòng yêu nước, sớm giác ngộ cách mạng và tham gia các phong trào yêu nước đầu thế kỷ XX.

Ảnh: Đồng chí Nguyễn Phong Sắc

1. Cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí Nguyễn Phong Sắc

Nguyễn Phong Sắc thủa nhỏ thông minh, học giỏi. Năm 1912, khi tròn 10 tuổi, Nguyễn Phong Sắc theo học trường Dân Tiến, một ngôi trường nhỏ ở gần nhà và luôn là người dẫn đầu của trường.

Năm 1915, Nguyễn Phong Sắc chuyển lên học ở trường Công Ích, chứng kiến tận mắt cảnh thực dân Pháp bắt lính và cảnh những người mẹ phải chia tay con ra đi không lần gặp lại, anh đã quyết định thi vào trường Bưởi khi bước vào tuổi thanh niên với chương trình học bốn năm. Trong thời gian học ở trường, anh say mê tham dự các buổi diễn thuyết về tình hình thế giới trong nước, về lịch sử dân tộc và tiếp thu được nhiều những tư tưởng tiến bộ.

Năm 1924, Nguyễn Phong Sắc chấm dứt đời học sinh, cũng là năm phong trào công nhân ở nước ta phát triển mạnh, chuyển từ đấu tranh tự phát sang tự giác.

Sau khi tốt nghiệp đầu bảng kỳ thi Thành Chung, với tấm bằng xuất sắc Nguyễn Phong Sắc đã xin vào làm tại Sở Tài chính Đông Dương. Tại đây, với tài trí, sự thông minh chịu khó của mình, đồng chí đã nhanh chóng tìm hiểu được bản chất bóc lột của chính quyền thực dân Pháp và sự cùng khổ của nhân dân. Nhận rõ bộ mặt nham hiểm của bọn Pháp, đồng chí đã từ bỏ cuộc đời làm công sở, từ bỏ cuộc sống lương cao, nhiều bổng lộc, chuyển sang một con đuờng khác, con đường đầy chông gai, vất vả, thậm chí có thể hi sinh cả cuộc đời nhưng đây chính là con đường vinh quang.

Cuối năm 1926, Nguyễn Phong Sắc đã bắt liên lạc với tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên do Nguyễn Ái Quốc sáng lập và nhanh chóng được kết nạp vào tổ chức này, trở thành một trong những người đầu tiên gây dựng các tổ chức Thanh niên ở Hà Nội.

Năm 1927, Nguyễn Phong Sắc thôi việc ở Sở Tài chính, tham gia hoạt động cách mạng chống lại sự thống trị của thực dân Pháp. Sau đó, Nguyễn Phong Sắc dạy học tại trường Nguyễn Văn Tòng. Trong thời gian dạy học tại đây, Nguyễn Phong Sắc đã truyền đạt cho học sinh tư tưởng yêu nước qua những bài thơ, văn của Đông Kinh nghĩa thục và các bậc sỹ phu, trong đó có thơ văn nổi tiếng của cụ Phan Bội Châu.

Năm 1928, dời trường Nguyễn Văn Tòng, Nguyễn Phong Sắc dạy học ở trường Thăng Long. Tiếp xúc với rất nhiều trí thức yêu nước, được đọc thêm nhiều sách, báo tiến bộ, Ông đi đến các nhà máy, trường học, xưởng sửa chữa ô tô, khách sạn… để tìm kiến những người ưu tú, giác ngộ cách mạng cho họ và kết nạp vào tổ chức Thanh niên.

Trên cơ sở tổ chức Thanh niên phát triển mạnh và phong trào yêu nước đang diễn ra sôi nổi, tháng 3/1927, Kỳ bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc kỳ được thành lập và đến tháng 6/1927, Tỉnh bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên Hà Nội cũng được thành lập để có sự chỉ đạo tập trung thống nhất. Phong trào cách mạng của Bắc Kỳ và Hà Nội phát triển mạnh mẽ theo hướng mới, đáp ứng nhiệm vụ đề ra lúc bấy giờ.

Ngày 28/9/1928, Kỳ bộ Thanh niên Bắc Kỳ họp Đại hội Đại biểu toàn kỳ lần thứ nhất, Nguyễn Phong Sắc đã tổ chức, chỉ đạo, lãnh đạo Tỉnh bộ Hà Nội tích cực thực hiện phong trào “vô sản hóa” để tuyên truyền giác ngộ chủ nghĩa cộng sản trong công nhân, nông dân và thợ thủ công nhằm mở rộng cơ sở Thanh niên.

Đầu năm 1929, Đại hội lần thứ nhất Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Hà Nội được tổ chức. Đồng chí Nguyễn Phong Sắc được bầu làm Bí thư chính thức đầu tiên của Tỉnh bộ Thanh niên Hà Nội. Với cương vị quan trọng, là người đứng đầu Tỉnh bộ, đồng chí đã có đóng góp quan trọng vào sự chuyển biến về chất trong phong trào cách mạng, phong trào Thanh niên ở Hà Nội, Bắc Kỳ và trên cả nước.

Thực tiễn cuộc đấu tranh cách mạng ở Hà Nội, Bắc Kỳ và cả nước đòi hỏi phải có một tổ chức chặt chẽ, cương lĩnh rõ ràng, phương pháp hoạt động đúng đắn với cơ sở quần chúng rộng rãi để đáp ứng những yêu cầu mới đang đặt ra của phong trào, lãnh đạo phong trào tiến lên theo con đường cách mạng của giai cấp vô sản.

Ngày 7/03/1929, Nguyễn Phong Sắc cùng các đồng chí Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh và các đồng chí khác thành lập tổ chức Đảng đầu tiên ở trong nước. Từ một trí thức yêu nước, hoạt động cách mạng, đồng chí đã trở thành người chiến sỹ cộng sản.

Giữa năm 1929, Nguyễn Phong Sắc tham gia sáng lập Đông Dương Cộng sản Đảng và được cử vào Nghệ Tĩnh để lãnh đạo phong trào cách mạng ở Trung Kỳ. Với cương vị là Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ, đồng chí Nguyễn Phong Sắc đã có nhiều đóng góp lớn lao cho phong trào cách mạng Nghệ Tĩnh. Đồng chí đã ngày đêm bám sát cơ sở, trực tiếp chỉ đạo việc thành lập hệ thống tổ chức Đảng ở Nghệ An, Hà Tĩnh: Tỉnh bộ Vinh, Tỉnh bộ Nghệ An, Tỉnh bộ Hà Tĩnh, chi bộ Thanh Chương, Nam Đàn, chi bộ Hưng Nguyên… Sự thành lập và kiện toàn các tổ chức Đảng ở Nghệ Tĩnh là một trong những điều kiện trực tiếp làm bùng nổ phong trào cách mạng 1930-1931.

Với trách nhiệm của Bí thư Xứ ủy, Nguyễn Phong Sắc đã lãnh đạo công tác Đảng và phong trào cách mạng trong tất cả các tỉnh miền Trung. Từ cuối năm 1929 đến năm 1930 đã có rất nhiều cuộc đấu tranh nổ ra tiêu biểu như cuộc đấu tranh ngày 1/5/1930; 30/8/1930; 1/9/1930; 12/9/1930…

Đi liền với xây dựng Đảng về tổ chức, đồng chí Nguyễn Phong Sắc còn đặc biệt chú ý đến vấn đề bồi dưỡng tư tưởng, chính trị cho cán bộ, đảng viên và tổ chức cơ sở Đảng. Đồng chí đã chỉ đạo Kỳ bộ ra báo Người lao khổ và trực tiếp định hướng công tác tư tưởng, chỉ đạo công tác lãnh đạo phong trào cách mạng của các tổ chức Đảng. Đồng chí cũng là người truyền đạt cho các tổ chức Đảng của Kỳ bộ những nội dung cơ bản trong Cương lĩnh của Đảng được thông qua ở Hội nghị thành lập Đảng; nói rõ cho cán bộ, đảng viên hiểu về ý nghĩa lớn lao của việc thống nhất các tổ chức cộng sản, về công lao to lớn của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong việc sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Bên cạnh đó, nhấn mạnh vai trò to lớn, vẻ vang của Đảng đòi hỏi các đảng viên phải trung thành tuyệt đối với tư tưởng, đường lối, sự nghiệp của Đảng, phải sẵn sàng hy sinh vô điều kiện cho Đảng, cho quần chúng lao khổ.

Đầu tháng 5/1931, trong chuyến công tác từ Hải Phòng trở về Hà Nội, bọn mật thám do Nghiêm Thượng Biền chỉ điểm đã bắt được đồng chí tại ga Hàng Cỏ (Khách sạn Nam Lai), sau đó giải về giam tại nhà lao Vinh. Tại đây, kẻ thù đã sử dụng mọi cực hình tra tấn hòng lấy lời khai của đồng chí, nhưng với ý chí sắt đá và tinh thần yêu nước nồng nàn của một trí thức giác ngộ cách mạng, đồng chí Nguyễn Phong Sắc không hề bị lung lay tinh thần. Hoảng sợ trước khí thế của đồng chí, thực dân Pháp đã bí mật, hèn hạ đưa đồng chí xuống đồn Song Lộc, Nghi Lộc xử bắn vào rạng sáng ngày 25/5/1931.

2. Đồng chí Nguyễn Phong Sắc – tấm gương sáng của người chiến sỹ cộng sản với những đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của Đảng ta.

Trong quá trình giác ngộ và tham gia những hoạt động cách mạng đầu tiên, đồng chí Nguyễn Phong Sắc đã thể hiện tinh thần cách mạng vì nước, vì dân cao cả, mãnh liệt, hoạt động ngày đêm không mệt mỏi, sẵn sàng chấp nhận gian khổ, hy sinh, lăn lộn trong phong trào đấu tranh của quần chúng và trưởng thành từ phong trào quần chúng.

Là một trí thức có lương tâm, thương những người lao động nghèo khổ, Nguyễn Phong Sắc sớn nhận ra rằng đã đến lúc phải hòa mình với cuộc đấu tranh của dân tộc chống mọi áp bức, bất công. Ông đã tích cực tuyên truyền, giác ngộ anh chị em công nhân, thợ thuyền, các thanh niên, học sinh... vận động họ tham gia các tổ chức Thanh niên, truyền bá cho họ tư tưởng Chủ nghĩa Mác – Lê nin và đường lối cách mạng giải phóng dân tộc của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.

Nắm vững tư tưởng của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, muốn có phong trào cách mạng phải có lực lượng cách mạng, là người đứng đầu cơ quan lãnh đạo cách mạng ở Trung Kỳ, Nguyễn Phong Sắc đã có công lao to lớn trong xây dựng lực lượng và lãnh đạo phong trào cách mạng. Đồng chí ý thức rõ phải xây dựng ở trong nước hai bộ phận: lực lượng lãnh đạo, bộ tham mưu của cách mạng và lực lượng đông đảo tham gia cách mạng; đồng thời phải gắn lực lượng cách mạng Việt Nam với lực lượng cách mạng thế giới.

Đồng chí Nguyễn Phong Sắc đã không quản gian khổ, hy sinh, làm việc hết mình cho sự thắng lợi của các cuộc đấu tranh, ban ngày chỉ đạo công việc, ban đêm đồng chí viết bài đăng lên các báo của Đảng. Khi địch khủng bố phong trào cách mạng, đồng chí đã kịp thời vạch kế hoạch cho các chi bộ phải tuyệt đối bí mật, chỉ đạo tăng cường các tổ chức đoàn thể đối phó với địch. Trong hoàn cảnh khó khăn, đồng chí vẫn mở các lớp bồi dưỡng giúp cho các chi bộ cơ sở xác định rõ vai trò của đảng viên và cốt cán các đoàn thể, bồi dưỡng tinh thần cảnh giác cho họ trước mọi âm mưu thâm độc của kẻ thù, bảo toàn tới mức cao nhất có thể các lực lượng cách mạng.

Thấm nhuần sâu sắc, trung thành tuyệt đối và hy sinh cả cuộc đời cho con đường cách mạng Việt Nam do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tìm ra cho dân tộc. Đường lối cách mạng đó đã trở thành cương lĩnh của Đảng, là con đường đấu tranh cho độc lập của dân tộc, tự do, hạnh phúc cho toàn dân. Nguyễn Phong Sắc từ một trí thức yêu nước nhiệt thành đã trở thành người cộng sản tiêu biểu, mẫu mực, là một trong những người tiên phong trong thực hiện con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Xô viết Nghệ Tĩnh là đỉnh cao của phong trào cách mạng những năm 1930-1931, cuộc chiến đấu rung chuyển trời đất, làm lung lay, tê liệt và tan rã bộ máy chính quyền của thực dân Pháp ở nhiều vùng nông thôn, lần đầu tiên trong lịch sử, chính quyền Xô viết công nông tại Việt Nam được thành lập, khởi đầu cho bước ngoặt mới của lịch sử cách mạng Việt Nam trên con đường đấu tranh giành độc lập dân tộc, giành chính quyền cho Nhân dân và làm chủ vận mệnh đất nước. Nguyễn Phong Sắc đã thể hiện rõ tài năng, bản lĩnh, uy tín của mình qua quá trĩnh lãnh đạo cao trào. Trong ngày tháng rực lửa mà hào hùng ấy, phải kể đến công lao của những người đồng chí, đồng đội đã anh dũng hy sinh vì lý tưởng cách mạng cao đẹp, nổi bật nhất là đồng chí Nguyễn Phong Sắc, người có công khởi nguồn cao trào cách mạng 1930 - 1931 ở Nghệ Tĩnh.

Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Nguyễn Phong Sắc là bài học về tấm gương của người chiến sỹ cộng sản kiên cường, bất khuất. Có thể nói đồng chí Nguyễn Phong Sắc là nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam. Tinh thần cách mạng của đồng chí Nguyễn Phong Sắc như ngọn lửa thiêng thắp sáng trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh. Ngọn lửa thiêng ấy đã soi sáng con đường đi của cách mạng Việt Nam từ ngày bình minh cho đến những giai đoạn cách mạng sau này.

Nhân dân ta đánh giá: Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ - Nguyễn Phong Sắc là linh hồn của cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh. Sự cống hiến lớn lao của đồng chí cho dân tộc và sự nghiệp cách mạng nước ta được nhân dân Nghệ - Tĩnh, nhân dân Trung Kỳ và cả dân tộc trân trọng, ghi nhận.

Kỷ niệm 120 năm ngày sinh đồng chí Nguyễn Phong Sắc (1902 – 2022) là dịp để chúng ta thể hiện lòng thành kính, tri ân sâu sắc đối với công lao, đóng góp to lớn của đồng chí Nguyễn Phong Sắc và các đồng chí lãnh đạo tiền bối của cách mạng Việt Nam. Qua đó tuyên truyền, giáo dục các thế hệ trẻ học tập và noi gương; toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta cùng chung sức, đồng lòng vượt lên khó khăn, thách thức do đại dịch Covid 19 gây ra, quyết tâm thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, góp phần làm nên thắng lợi trong sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc./.

                                                                                                   Phạm Minh Thùy

Phòng TBTTGD - Bảo tàng XVNT

Tài liệu tham khảo:

- Theo Đề cương Tuyên truyền kỷ niệm 120 năm Ngày siunh đồng chí Nguyễn Phong Sắc (01/02/1902-01/02/2022) của Ban Tuyên giáo Trung ương